Ba Vì được coi là ngọn núi Tổ của nước Đại Việt. Được gọi tên Ba Vì là bởi dãy núi gồm có ba đỉnh nổi lên giữa đồng bằng Bắc bộ,ượthơnbậcthangđálênđỉnhnúiTổthămđềnthờBácHồquay thử thần tài bao gồm đỉnh Vua cao 1.296m, đỉnh Tản Viên cao 1.227m và đỉnh Ngọc Hoa cao 1.131m.
Ngôi đền thiêng thờ Bác nằm ở độ cao 1.296m trên đỉnh Vua - là đỉnh cao nhất dãy Ba Vì
Trên đỉnh ngọn núi nổi tiếng nhất là Tản Viên có Đền Thượng thờ Thánh Tản - một trong “tứ bất tử” theo tín ngưỡng của người Việt (Thần Tản Viên, Thánh Gióng, Chử Đồng Tử, Bà chúa Liễu Hạnh). Còn trên đỉnh Vua cao nhất là đền thờ Bác Hồ.
Nhưng để lên được đền thờ Bác Hồ, từ chân núi Ba Vì, du khách phải đi ô tô leo dốc quanh co vượt quãng đường dài hơn 12km. Có những đoạn, sương mù trùm cả lối đi. Tiếp đó, phải leo gần 1.300 bậc thang đá bên vách núi, xung quanh là cánh rừng nguyên sinh với những cây cổ thụ vút lên không trung. Thân cây mốc và rêu xanh bám phủ, dây leo chằng chịt, sương mù giăng giăng nhưng mặt trời thỉnh thoảng vẫn lấp ló, soi đường. Không gian vừa huyền ảo, vừa linh thiêng.
Trên con đường bậc đá đủ cho hai người tránh nhau, thỉnh thoảng một vài tiếng chim cốc cốc vang lên xé tan không gian vắng lặng của không trung. Lạ thay, giữa cánh rừng nguyên sinh với những cây cổ thụ vút lên, mốc và rêu xanh bám phủ, dây leo chằng chịt, phía dưới âm u sương mù nhưng càng lên tới gần đỉnh, càng xuất hiện nhiều ánh mặt trời le lói qua kẽ lá tạo thành những vệt sáng huyền ảo
Trên đỉnh núi, tháp thờ Phật 11 tầng xây khá cao, nằm ngay dưới Đền thờ Bác
Công trình tưởng niệm Bác được khởi công ngày 1.3.1999 và hoàn thành cuối tháng 8.1999. Người được vinh dự thiết kế ngôi đền là KTS Hoàng Phúc Thắng và người nhận trách nhiệm làm chủ nhiệm công trình là KTS Nguyễn Trực Luyện.
Đền được xây dựng theo kết cấu bền vững, uy nghiêm. Chính điện là một không gian mở, không có cửa. Trên bệ thờ đá có bức tượng Bác Hồ đúc bằng đồng trong tư thế ngồi, phía trên là bức hoành phi ghi dòng chữ nổi tiếng: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Trên cao lá cờ Tổ quốc ghép bằng đá hoa cương màu đỏ. Hai bên bệ thờ là chuông đồng và khánh đồng. Ngoài ra còn nhiều hạng mục công trình khác tạo nên một không gian hài hòa, tinh tế nhưng vẫn hết sức giản dị.
Ngôi đền mang phong cách kiến trúc truyền thống với 8 mái đao uốn cong ở bốn phía
Trước đền, một tấm bia đá lớn nguyên khối, mặt trước khắc một đoạn trong Điếu văn của BCH T.Ư Đảng Lao động Việt Nam đọc trong lễ tang của Người năm 1969: “Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra HỒ CHỦ TỊCH, người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta”. Mặt kia khắc bút tích Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cột mốc ghi độ cao 1.296m trước cửa đền thờ Bác
Đồng bào cả nước luôn coi đỉnh thiêng núi Tổ như một địa chỉ về nguồn, để ôn lại lịch sử hào hùng của dân tộc
Lực lượng Kiểm lâm Vườn quốc gia Ba Vì ngày đêm gác đền
Chiếc chuông gió kêu leng keng trước Đền thờ Bác càng khiến con người ta tĩnh tâm hơn, thấm thía hơn về đạo đức, tác phong của vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam
Ngay phía dưới đền thờ bác là những vách núi được cải tạo lại như điểm dừng chân, nơi du khách có thể đứng giữa đỉnh Vua cao sừng sững, dưới mây ngàn lộng gió, chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ
Đây cũng được xem là điểm "check-in" tuyệt vời dành cho các du khách khi lặn lội từ phương xa về núi Tổ thăm Bác.
H.M